با رشد شتابنده فناوری ها، زندگی روز به روز دیجیتالی تر می شود. خدمات بانکی و مالی الکترونیکی و از جمله آنها چک های الکترونیکی، نمونه ای از این دگرگونی ها هستند. مهندس شاهین نوروزی، کارشناس ارشد امنیت فناوری اطلاعات و رئیس هیئت مدیره شرکت پندار کوشک ایمن، اما و اگرهای این مقوله را برمیشمرد.
آیا امروزه زمینه توسعه چک های الکترونیکی در کشور فراهم است؟
دو قالب فنی و حقوقی پیش نیاز اولیه برگ چک الکترونیکی است که هم در نظام بانکی و هم در نظام قضایی تمامی پیش نیازهای فنی و حقوقی برگ چک الکترونیکی وجود دارد و مشکلی از این جهت برای تحقق آن موجود ندارد.
مسئله احراز هویت در چک های الکترونیکی چگونه حل می شود؟
چک های کاغذی از ویزگی های امنیتی متوسطی برخوردارند. به جز خاصیت های امنیتی که توسط بانک در برگ چک کاغذی ایجاد می شود، درج امضای صاحب چک و صدور آن به اراده وی از مزیت های بسیار مهم امنیتی در برگ چک است که اصالت سنجی آن را توسط کارشناسان خط . امضا ممکن می کند. در دنیای الکترونیکی نیز برای احراز هویت، اصالت سنجی و انکار ناپذیری راهکارهای متعددی وجود دارد که اصلی ترین آن استفاده از زیر ساخت کلید عمومی یا همان امضای دیجیتال است؛ بنابراین اصلی ترین پیش نیاز برگ چک الکترونیکی را می توان زیرساخت کلید عمومی دانست که خوشبختانه در بانک مرکزی با عنوان (نماد) بهره برداری شد و اولین و اصلی ترین نیازمندی ایجاد برگ چک الکترونیکی هم اکنون در نظام بانکی کشور وجود دارد.
برگ چک کاغذی، امکان بررسی توسط کارشناسان خبره خط و امضا را دارد و قضاوت مبتنب بر نظر این ضابطان قضایی از اصالت آن آگاهی می یابند. این موضوع به لحاظ حقوقی برای چک های الکترونیکی چگونه ارزیابی می شود؟
خوشبختانه قوانین قوی و کارآمدی همچون قانون تجارت الکترونیکی و قانون دادرسی الکترونیکی درباره امضای دیجیتال و قوانین اثباتی آن وجود دارد که به استناد آنها میتوان از اصالت امضای یک سند الکترونیکی اطمینان یافت. دستگاه قضایی کشور نیز در حوزه الکترونیکی و ارائه اثباتی آن پیشرفت زیادی داشت و امروز به راحتی می توان به اسناد الکترونیکی همچون اسناد کاغذی اعتماد کرد.
امنیت در حوزه چک الکترونیکی چگونه تضمین می شود؟
اگر از مزیت برگ چک کاغذی در سهولت استفاده و نقل و انتقال آسان آن بگذریم، به دلیل ماهیت فیزیکی، امکان سرقت و یا مفقودی آن بالاست و متأسفانه برای جلوگیری از کلاهبرداری برگ چک سرقتی هیچ راهی در نظام بانکی نیست، امکان کنترل اعتبار و تمکن مالی صاحب چک کاغذی تقریبا" بدون دسترسی به شعب بانک وجود ندارد. بانک صادر کننده فقط با محدودیت تعداد برگ دفترچه می تواند اعتبار افراد را مدیریت کند. دستکاری برگ چک و تغییر در محتوای آن نیز ساده است. اینها مشکلاتی است که در چک الکترونیکی رفع می شوند و امنیت آن را بالاتر می برد.
شاید بزرگترین مشکل این برگ چک الکترونیکی وابستگی صدور آن به ارتباط الکترونیکی باشد. برای صدور آنها صاحب چک باید حتما" به صورت برخط عملیات صدور را انجام دهد و بر خلاف برگ چک کاغذی به راحتی در هر موقعیتی نمی توان آن را صادر کرد.
عدم محدودیت تعداد برگ چک، امکان مسدود سازی در اولین تخلف، اعتبار سنجی راحت، صرفه جویی در مصرف کاغذ، اطلاع رسانی نقل و انتقالات چک به صاحب آن از مهم ترین امتیازات استفاده از برگ چک های الکترونیکی است.